جمعیت شناسی و ساختار و شاخصها و ... آن و آشنایی با مباحث تنظیم خانواده|لینک دانلود|اُ اِچ|30020721|جمعیت شناسی و ساختار و شاخصها و ,,, آن و آشنایی با مباحث تنظیم خانواده
در حال حاظر شما فایل با عنوان جمعیت شناسی و ساختار و شاخصها و ... آن و آشنایی با مباحث تنظیم خانواده را دنبال می کنید .

⚡دانلود

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 428

فصل1

جمعيت

جمعيت

تعريف : مجموعه اي از انسانها ، جانوران ، گياهان يا عناصر متمايز ديگري كه حداقل در يك صفت مشترك باشند . مثل جمعيت يك شهر ، يك كلاس ، يك گروه سني معين . در تعريفي ديگر به مجموعه اي از افرادي كه به يك گونه تعلق دارند و در مكان مشخصي زندگي مي كنند جمعيت گفته مي شود .

انواع جمعيت :

در مطالعات جمعيت شناسي جمعيت ها را به اشكال مختلف طبقه بندي مي نمايند كه موارد زير از آن جمله اند :

 جمعيت مقيم يا قانوني (Dejure) : تمام كساني را شامل مي شود كه تابعيت كشوري را دارند و يا اهل منطقه اي هستند صرف نظر از اينكه هنگام سر شماري در محل حضور داشته باشند و يا حضور نداشته باشند .

 جمعيت واقعي يا حاضر (Defacto) : كساني را شامل مي شود كه در هنگام سرشماري در محل حضور داشته باشند و مورد شمارش قرار بگيرند .

 جمعيت اصلي : جمعيت كل جامعه يا كشور را جمعيت اصلي مي نامند .

 جمعيت محدود يا فرعي : جمعيت بخشهاي كوچكي از كل را جمعيت فرعي مي نامند كه نسبت به جمعيت كل جامعه يا كشور كوچكتر و محدودترند .

 جمعيت باز : جمعيتي است كه در افزايش يا كاهش آن ، علاوه بر مواليد و مرگ و مير ، مهاجرت (درون كوچي و برون كوچي) نيز تأثير دارد .

 جمعيت بسته : جمعيتي است كه در افزايش يا كاهش آن مهاجرت نقشي ندارد و تغييرات آن فقط از اختلاف زاد و ولد و مرگ و مير ناشي مي شود .

 جمعيت طبيعي (بدوي) : جمعيتي است كه در اختيار قوانين طبيعت قرار دارد و قادر به مبارزه با مرگ و حيات نيست .

 جمعيت ثابت : جمعيت بسته اي است كه براي مدت طولاني در معرض ميزانهاي ثابت تولد و مرگ قرار گيرد و ميزان افزايش ساليانه اين جمعيت به سوي مقدار ثابتي ميل كند .

 جمعيت متوقف : جمعيت ثابتي است كه در آن ميزان افزايش طبيعي صفر باشد.

 جمعيت متعادل (متوازن) : جمعيتي است كه در لحظه اي معين از زمان داراي حجم ثابت و ميزانهاي مواليد و مرگ و همچنين ميزان مهاجرتهاي درون كوچي و برون كوچي برابر باشد . اين جمعيت را نبايد با جمعيت ثابت اشتباه كرد چرا كه در جمعيت متعادل اين وضعيت موقتاً چنين است .

 جمعيت متناسب (مطلوب) : جمعيتي است كه حجم مناسب براي تحقق و حفظ برخي از هدفهاي مشخص و مورد قبول اجتماعي را داشته باشد .

تراكم جمعيت :

تعداد افرادي كه در زمان خاص در واحد خاصي از سطح ( مثلاً كيلومتر مربع)‌ زندگي مي كنند تراكم جمعيت انسانهاي آن منطقه را تشكيل مي دهند .

جمعيت شناسي

واژه جمعيت شناسي و يا Demography مركب از دو كلمه يوناني Demos به معني مردم و جمعيت و گرافوس graphos به معني شناسايي ، توصيف به نگارش و شناخت است . چنانچه گاهي به دموگرافي جمعيت نگاري نيز گفته مي شود .

جمعيت شناسي مطالعه آماري جمعيت هاي در حال تغيير انساني است علمي است كه پديده هاي جمعيتي را با دو روش علمي مورد مطالعه قرار مي دهد . و موضوع مطالعه آن اطلاع و آگاهي بر جمعيت ها ، بررسي و شناخت نكات عمومي و بررسي چگونگي تغييرات و نوسانات كمي و كيفي آنهاست . بعبارت ديگر علمي است كه باعث شناخت و مطالعه جمعيت و كليه تغييرات آن چه از نظر تعداد ، جنس ، سن ، فرهنگ ، آداب و رسوم ، اقتصاد و . . . مي باشد . همچنين جمعيت شناسي حركات دراز مدت جمعيت را مورد مطالعه قرار مي دهد و علل اين حركت را تبيين مي‌كند . در حال حاضر جمعيت شناسي به دو شاخه بزرگ و مهم يعني جمعيت شناسي كمي ( جمعيت شناسي آماري ) و جمعيت شناسي كيفي تقسيم مي گردد .

هدف از جمعيت شناسي كمي مطالعه تركيب و حركات جمعيت در زمان و مكان معين و جستجوي علل اين حركات مي باشد . حال آنكه در جمعيت شناسي كيفي مطالعه خصوصيات و ويژگيهاي كيفي انسانها مورد نظر است كه ساختمان حركات جمعيت را بيشتر از نقطه نظر بيولوژيكي و وراثت و تأثيراتي كه محيط اجتماعي و جغرافيايي در اين جمعيت ها مي گذارد مورد بررسي قرار مي‌‌دهد .

در جمعيت شناسي به سه نوع پديده آشكار زندگي توجه مي شود :

1ـ تغيير در تعداد جمعيت

2ـ تركيب سني و جنسي جمعيت

3ـ توزيع جغرافيايي جمعيت

اين پديده ها ماحصل پنج فرآيند جمعيتي است كه عبارتند از :

1ـ باروري 2ـ ميرايي 3ـ زناشويي 4ـ مهاجرت 5ـ حركات اجتماعي

چرخه جمعيت شناسي

رشد جمعيت در هر جامعه اي يك چرخه جمعيت شناختي 5 مرحله اي را طي مي‌كند .

مرحله 1ـ در اين مرحله ميزان تولد و ميزان ميرايي جمعيت زياد است و چون اين دو پديده اثر يكديگر را خنثي مي كنند تعداد جمعيت تقريباً ثابت مي ماند .

مرحله 2ـ در اين مرحله بعلت بهبود وضعيت اقتصادي ميزان ميرايي رو به كاهش مي رود در حاليكه ميزان تولد تغيير نمي كند . در دوران كنوني علت افزايش مواليد در كشورهاي جنوب آسيا و آفريقا را بيشتر بهبود شرايط بهداشت مادر و كوتاه شدن دوره شير دادن كودك از پستان مادر منسوب مي توان كرد .

مرحله 3ـ در اين مرحله ميزان مرگ همچنان كاهش مي يابد و ميزان تولد هم رو به كاهش مي‌گذارد و در همين حال تعداد جمعيت همچنان افزايش مي يابد . به نظر ميآيد كه هم اكنون جمعيت ايران در اين مرحله از چرخه جمعيت شناسي است . در بعضي از كشورهاي رو به پيشرفت نيز مانند چين و مالزي ميزان مواليد به سرعت كاهش يافته است .

مرحله 4ـ در اين مرحله ميزان تولد هم كم مي شود در ضمن تعداد مرگ هم كم باقي مي ماند و در نتيجه تعداد جمعيت ثابت مي ماند در اين مرحله ميزان رشد جمعيت به صفر مي رسد . مثل بيشتر كشورهاي پيشرفته صنعتي .

مرحله5ـ در اين مرحله تعداد جمعيت بعلت كمتر شدن ميزان مواليد از ميزان مرگ كاهش مي‌يابد كه رشد جمعيت منفي مي شود . مانند كشور ژاپن.

جدول (1-1): پر جمعيت ترين كشورهاي جهان در سال 2000 و 2050 (تخمين زده شده) و جمعيت آنها برحسب ميليون

2050 POPULATION

(ESTIMATED, IN MILLIONS) MOST POPULOUOS

COUNTRIES IN 2050 2000 POPULATION

(IN MILLIONS) MOST POPULOUS

COUNTRIES IN 2000

1600

1300

403

312

304

285

244

211

188

182 India

China

United States

Indonesia

Nigeria

Pakistan

Brazil

Bangladesh

Ethiopia

Congo 1200

1000

175

212

170

151

145

128

127

123 India

China

United States

Indonesia

Brazil

Pakistan

Russia

Bangladesh

Japan

Nigeria

ميزان رشد جمعيت

تغييرات در تعداد جمعيت اعم از اينكه افزايش يا كاهش حاصل نمايد، رشد جمعيت ناميده مي شود كه در صورت افزايش ، رشد مثبت و در مورد كاهش، رشد منفي است.

ميزان رشد جمعيت نماينده ازدياد يا كاهش طبيعي جمعيت مي باشد و با فرمول زير محاسبه مي شود:

تفاضل تعداد مرگها از مواليد در مدت يك سال

1000 × = ميزان رشد طبيعي جمعيت(R)

جمعيت وسط سال

رشد جمعيت تا 1/0 درصد جمعيت ثابت در نظر گرفته مي شود. اگر رشد طبيعي جمعيت تا كمتر از 5/0 درصد برسد، جمعيت داراي رشد خفيف است‏، رشد 1- 5/0 درصد را رشد متوسط، 5/1 تا 1 درصد را رشد سريع و 2- 5/1 درصد را رشد بسيار سريع مي نامند و اگر رشد جمعيت بيش از 5/2 درصد باشد، رشد انفجاري ناميده مي شود. ميزان رشد سالانه ايران طبق آخرين آمار 3/1 درصد مي باشد.

زمان دو برابر شدن جمعيت (Doubling time) زمان لازم براي دو برابر شدن جمعيت است. و با فرمول زير محاسبه مي شود:

72

= DT

R

اگر ميزان رشد جمعيت منفي باشد، با اين فرمول زمان نصف شدن جمعيت (Halving time) بدست خواهد آمد.

ساختار جمعيت

تركيب جنسي جمعيت :

نحوه تركيب جنسي يك كشور تأثير بسيار زيادي بر ساير متغيرهاي جمعيتي ، اجتماعي و اقتصادي آن به جاي مي گذارد . بعنوان مثال كاهش زنان در يك منطقه بتدريج كاهش باروري و در نتيجه كاهش جمعيت را در بر خواهد داشت و كاهش مردان موجب كاهش فعاليت هاي اقتصادي و در نتيجه افت توليد و ارائه خدمات خواهد بود. براي سنجش توزيع جنسي جمعيت يك منطقه شاخصي به كار مي رود كه "نسبت جنسي" ناميده مي شود و از محاسبه تعداد مردان يك منطقه نسبت به تعداد زنان همان منطقه در مقطعي از زمان بدست مي آيد . اين نسبت را مي توان به طور جداگانه براي سنين و گروههاي مختلف محاسبه نمود كه در اين حالت "نسبت هاي جنسي ويژه" ناميده مي شود .

تركيب جنسي تحت تأثير سه عامل مي باشد :

1ـ مواليد پسر و يا دختر : بطور تقريبي در مقابل هر 100 نفر نوزاد دختر 106ـ104 نوزاد پسر متولد مي شوند كه در تمام دنيا اين نسبت تقريباً مساوي است .

2ـ اختلاف مرگ و مير دو جنس : در كشورهاي جهان سوم و در حال توسعه به دليل مرگ و مير زياد مادران در حين بارداري و زايمان، تعداد زنان نسبت به مردان كمتر مي شود همچنين در كشورهاي پيشرفته نسبت مرگ و مير زنان بعد از 65 سالگي كمتر از مردان است . از طرفي در بسياري از كشورهاي پيشرفته مرگ و مير مردان به دلايل مشكل بودن شرايط كار مردان و حوادث ناشي از آن در مقايسه با مشاغل زنان بيشتر از زنان است، در نتيجه برتري زنان چشمگير است .

3ـ مهاجرت : نسبت مرداني كه براي يافتن شغل و . . . به كشورهاي ديگري مي‌روند بيشتر از زنان است .

جزییات بیشتر📜